Od października do grudnia 38% firm IT w Polsce planuje rekrutacje nowych pracowników, 27% rozważa redukcje etatów, a 32% nie przewiduje zmian kadrowych. Firmy poszukują nowych talentów z powodu rozwoju i postępu technologicznego, ale część z nich redukuje zatrudnienie w odpowiedzi na wyzwania ekonomiczne i automatyzację. Zastosowanie sztucznej inteligencji utrudnia wejście do branży juniorom ale specjaliści od cyberbezpieczeństwa, chmury i danych mogą liczyć na bardzo dobre warunki do zmiany pracy.
Okres październik-grudzień będzie niemal rekordowy w kontekście rekrutacji do branży usług medycznych, farmacji i biotechnologii. 29% firm z tego sektora chce w ostatnim kwartale zatrudniać nowych pracowników, 6% chce redukować etaty. To dobra informacja dla osób, które chcą pracować w takich organizacjach, z kolei dla firm to zapowiedź, że będą musiały bardziej rywalizować o nowe ręce do pracy.
SOFTSWISS, międzynarodowa marka technologiczna z centrami rozwoju w Warszawie i Poznaniu, kontynuuje działania wspierające globalny ruch na rzecz walki z rakiem piersi. Angażując pracowników i organizując tematyczne inicjatywy przez cały miesiąc, firma podkreśla znaczenie profilaktyki i wczesnego wykrywania choroby.
Wypalenie zawodowe to poważny problem, którego doświadczają pracownicy z każdego sektora i pokolenia na rynku pracy. Jak wynika z najnowszego raportu Hays Poland i OFF school, pomimo stosunkowo krótkiego doświadczenia zawodowego, wypalenie jest zjawiskiem powszechnym wśród młodych profesjonalistów. Aż 46 proc. osób z pokolenia Z przyznaje, że doświadczyło go już w swojej karierze. Wśród możliwych powodów eksperci wymieniają dużą presję, z jaką mierzą się młodzi.
W interesie byłych członków zarządów spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, leży wykreślenie ich z rejestru przedsiębiorców jako reprezentantów spółek, którymi dotychczas zarządzali. W przypadku gdy sama spółka nie złoży wniosku o wykreślenie byłego członka zarządu z rejestru przedsiębiorców, a byłby członek Zarządu również nie podejmie dostępnych mu kroków prawnych - może być narażony na niepotrzebny proces. Chodzi tu o ewentualną odpowiedzialność byłych członków zarządu spółki z o.o. (niewykreślonych z rejestru przedsiębiorców) za zobowiązania spółki powstałe po wygaśnięciu jego mandatu tj. o odpowiedzialność na podstawie art. 299 kodeksu spółek handlowych (k.s.h)
Zarząd, fot. shutterstock Zgodnie z art. 299 § 1 k.s.h. "Jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania", natomiast zgodnie z art. 299 § 2 k.s.h. "Członek zarządu może się uwolnić od odpowiedzialności, o której mowa w § 1, jeżeli wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie układowe, albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcie postępowania układowego nastąpiło nie z jego winy, albo że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcia postępowania układowego wierzyciel nie poniósł szkody."
Przedmiotem niniejszego artykułu nie jest szczegółowa analiza zasad odpowiedzialności członków zarządu w trybie art. 299 kodeksu spółek handlowych, gdyż jest to zagadnienie obszerne będące przedmiotem zainteresowania doktryny i orzecznictwa. W tym miejscu należy stwierdzić jedynie, że bez wątpienia odpowiedzialność za zobowiązania spółki na zasadach wskazanych w art. 299 kodeksu spółek handlowych ponoszą członkowie Zarządu jeżeli zobowiązania spółki powstały w czasie kiedy sprawowali oni funkcję członków zarządu.
Niemniej jednak możliwa jest także sytuacja polegająca na tym, że wierzyciel Spółki pozwały w trybie art. 299 k.s.h. byłych członków byłych Zarządu, którzy jednak nadal figurują w rejestrze przedsiębiorców. Pytanie więc czy tacy byli członkowie Zarządu, ale niewykreśleni z rejestru przedsiębiorców mogą podlegać odpowiedzialności w trybie art. 299 kodeksu spółek handlowych?
Na początek należy przypomnieć podstawowe zasady związane z wygaśnięciem mandatu członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.
Wygaśniecie mandatu członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością reguluje art. 202 kodeksu spółek handlowych. Przyczyny wygaśnięcia mandatu członka zarządu można zasadniczo podzielić na dwie grupy:
a) w normalnym toku funkcjonowania spółki powodem wygaśnięcia mandatu jest upływ czasu, a mandat członka Zarządu do sprawowania funkcji wygasa z dniem odbycia zatwierdzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdania finansowe spółki Zagadnienia te są
szczegóĹowo regulowane przez art. 202 par. 1-3 k.s.h. i ewentualnie przez umową spółki;
b) wcześniejsze wygaśniecie mandatu następuje wskutek śmierci, rezygnacji albo odwołania ze składu zarządu (art. 202 par. 4 k.s.h.).
Wskutek wygaśnięcia mandatu członka Zarządu traci on prawo do prowadzenia spraw spółki oraz prawo do jej reprezentowania, w tym w szczególności prawo reprezentowania Spółki wobec sądu rejestrowego.
Obowiązek zgłoszenia do rejestru wniosku o wykreślenie byłych członków
Zgodnie z art. 22 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym ("Ustawa o KRS") wniosek o wykreślenie byłych członków zarządu z rejestru przedsiębiorców należy zgłosić w terminie 7 dni od dnia zdarzenia uzasadniajacego dokonanie wpisu (wpisem jest również wykreślenie zgodnie z art. 20 ust. 4 Ustawy o KRS) , chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
Podmiotem na którym spoczywa obowiązek złożenia wniosku do rejestru przedsiębiorców jest spółka reprezentowana przez aktualny Zarząd względnie właściwie umocowanego pełnomocnika. Członek Zarządu, którego mandat wygasł nie jest już umocowany do złożenia w imieniu Spółki wniosku o wykreślenie go z rejestru, gdyż jak wskazano wyżej z chwila wygaśnięcia mandatu traci prawo do reprezentowania Spółki.
Wykreślenie z rejestru byłych członków ma charakter obligatoryjny, ale jednocześnie deklaratoryjny. Oznacza to, że w razie gdyby spółka zaniechała wykonania obowiązku złożenia wniosku o wykreślenie członka zarządu sąd rejestrowy ma możliwość podjęcia odpowiednich kroków w trybie art. 24 Ustawy o KRS (o czym niżej). Jednakże wyganiacie mandatu członka Zarządu następuje wskutek okoliczności, o których mowa w art. 202 par. 1 - 3 k.s.h. i nie zależy od tego czy w związku z zaistnieniem tych okoliczności członek Zarządu został wykreślony z rejestru przedsiębiorców. Przykładowo mandat członka Zarządu wygasa z chwilą jego odwołania ze składu Zarządu, a nie z chwilą gdy został wykreślony z rejestru po złożeniu odpowiedniego wniosku o wykreślenie go z rejestru w związku z odwołaniem.
Może wiec powstać sytuacja taka, że mandat członka Zarządu wygasł (np. wskutek złożenia rezygnacji bądź odwołania go z zarządu), ale pozostaje on przez dłuższy czas nadal wpisany do rejestru przedsiębiorców.
Zgodnie z artykułem 17. ust 1 ustawy o KRS "domniemywa się, że dane wpisane do Rejestru są
prawdziwe, natomiast art. 17 ust. 2. stanowi iż "jeżeli dane wpisano do Rejestru niezgodnie ze zgłoszeniem podmiotu lub bez tego zgłoszenia, podmiot ten nie może zasłaniać się wobec osoby trzeciej działającej w dobrej wierze zarzutem, że dane te nie są prawdziwe, jeżeli zaniedbał wystąpią niezwłocznie z wnioskiem o sprostowanie, uzupełnienie lub wykreślenie wpisu.
Z kolei zgodnie z art. 14 Ustawy o KRS "podmiot obowiązany do złożenia wniosku o wpis do Rejestru nie może powoływać się wobec osób trzecich działających w dobrej wierze na dane, które nie zostały wpisane do Rejestru lub uległy wykreśleniu z Rejestru"
Funkcją powyższych przepisów jest ochrona dobrej wiary osób trzecich działających w zaufaniu do danych ujawnionych w rejestrze przedsiębiorców. W orzecznictwie podnosi się jednak, że te przepisy działają w relacji spółka - osoba trzecia. Dobra wiara osoby trzeciej jest chroniona przez wskazane powyżej przepisy ustanawiające m.in. zasadą domniemania prawdziwości wpisów w rejestrze przedsiębiorców. Osoba trzecia (na przykład wierzyciel Spółki) z reguły czerpie dane na temat tego kto jest aktualnym członkiem Zarządu Spółki wyłącznie z rejestru przedsiębiorców. W większości wypadków osoba trzecia nie ma wiadomości, że danemu członkowi Zarządu wygasł mandat np. wskutek odwołania go bądź rezygnacji.
Przy rozpatrywaniu powództwa wniesionego na podstawie art. 299 k.s.h. przeciwko byłemu członkowi Zarządu (niewykreślonemu z rejestru przedsiębiorców) może dojść do konfliktu pomiędzy deklaratoryjnym charakterem wpisu (w znaczeniu wpisu polegającego na wykreśleniu byłego członka Zarządu) w rejestrze przedsiębiorców, a koniecznością ochrony dobrej wiary osób trzecich działających w zaufaniu do wpisów w rejestrze.
Sąd Najwyższy zajmował się powyższymi sprawami efektem czego byłby między innymi następujące orzeczenia.
Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z 1999-09-28, II CKN 608/98 (opublik. w bazie Legalis), w którym Sąd Najwyższy stwierdził jeszcze na bazie analogicznych przepisów kodeksu handlowego iż: "zasięg i założenia regulacji zawartej w art. 24 § 1 k.h. nie dają podstaw do rozszerzenia zakresu podmiotów odpowiedzialnych według art. 298 kh poza krąg osób mających status członka zarządu, ale i osób nie mających tego statusu, jednak nadal wpisanych w tym charakterze w jawnym rejestrze handlowym (art., 13 § 2 kh)".
Odmienne stanowisko zawarte jest w wyroku Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z 2000-04-04, V CKN 10/00 (Opubl: Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna rok 2000, Nr 12, poz. 219, str. 29) w którym to wyroku Sąd Najwyższy stwierdził: "Odwołanie członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, nieujawnione w rejestrze handlowym, nie zwalnia go od odpowiedzialności wynikającej z art. 298 § 1 KH. Osoba taka może jednak wyłączyć swoją odpowiedzialność, wykazując okoliczności wymienione w art. 298 § 2 KH"
Z kolei w orzeczeniu z 4.4.2000 r. (I ACa 842/97, niepubl.) Sąd Najwyższy (cytowane za komentarzem Kodeks spółek handlowych. Komentarz do artykułów 1-633 prof. dr hab. Stanisław Sołtysiński, prof. dr hab. Andrzej Szajkowski, prof. dr hab. Andrzej Szumlański, prof. dr hab. Janusz Szwaja, Rok wydania: 2005, Wydawnictwo: C.H.Beck, Wydanie: 2, uwagi do art. 299):
"Jeżeli jednak skutecznie odwołana osoba pozostaje nadal ujawniona w rejestrze jako członek zarządu spółki, możliwe do obrony pozostają dwa stanowiska: pierwsze, zgodnie z którym osoba taka odpowiada za zobowiązania spółki; drugie, zgodnie z którym osoba taka zostaje uwolniona od odpowiedzialności z chwilą skutecznego odwołania. Pierwsze rozwiązanie chroni interesy wierzyciela przyznając decydujące znaczenie zasadzie jawności danych zawartych w rejestrze. Rozwiązanie drugie oparte jest na przyjęciu wszystkich konsekwencji płynących z deklaratywnego jedynie charakteru wpisu do rejestru handlowego zmian w składzie zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.
Nie wydaje się możliwe konsekwentne przyjcie jednego z przedstawionych rozwiązał. Każde z nich bowiem prowadzi w rezultacie do zaburzenia równowagi w zakresie ochrony interesów stron stosunków cywilnoprawnych. Stad konieczne staje się poszukiwanie kompromisu pozwalającego na udzielenie stosownej ochrony zarówno wierzycielowi spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, który nie może uzyskać od spółki należnego mu oświadczenia, jak i osobie, która nie pełni już funkcji członka zarządu, a więc jest pozbawiona wpływu na działania spółki, ale pozostaje ujawniona w rejestrze handlowym."
W dalszej części uzasadnienia Sąd Najwyższy zdaje się jednak opowiadać za możliwością odpowiedzialności byłych członków Zarządu, których nie wykreślono z rejestru.
Z kolei w wyroku Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z 2006-04-28, V CSK 39/06 (Opubl: Baza Legalis) Sąd Najwyższy stwierdził: " Zagadnienie odpowiedzialności członka zarządu na podstawie art. 298 KH, a obecnie oparte na identycznie brzmiącej podstawie z art. 299 KSH, było przedmiotem rozbieżnych wypowiedzi judykatury. Według jednego poglądu odwołanie członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, nie ujawnione w rejestrze, nie zwalnia go od odpowiedzialności za zobowiązania spółki (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 4 kwietnia 2000 r. V CKN 10/00 OSNC 2000/12/219, Sąd Apelacyjny w Białymstoku z dnia 20 maja 2003 r. I ACA 201/03 OSA 2003/11/50). Według odmiennego poglądu, który podziela Sąd Najwyższy w składzie rozpoznającym sprawa, wpis określonej osoby w charakterze członka zarządu nie rozstrzyga o ponoszeniu przez ta osoba odpowiedzialności na zasadach ustanowionych w art. 298 KH (299 KSH). Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 28 września 1999 r. II CKN 608/98 (OSNC 2000/4/67), z dnia 25 września 2003 r. V CK 198/02 (Wokanda 2004/6/7), z dnia 7 lipca 2005 r. V CK 198/02.
Przekonują zawarte w tych orzeczeniach argumenty odwołujące się do deklaratywnego charakteru wpisu członków zarządu do Krajowego Rejestru Sadowego a poprzednio do rejestru handlowego. słusznie podnosi się również, ze obowiązek zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości obciąża osoby piastujące funkcje członków zarządu a nie te, o których wierzyciele sadzą, na podstawie nieaktualnego wpisu do rejestru, że są członkami zarządu. Domniemania wynikające z wpisów uskutecznionych poprzednio w rejestrze handlowym (art. 24 KH) a obecnie Krajowym Rejestrze Sadowym (art. 14, 17) chroniły i chronią osoby trzecie względem spółki a nie względem członków jej zarządu. Jeżeli zatem stan uzasadniający zgłoszenie upadłości lub wszczęcia postępowania układowego nastąpił po rezygnacji przez pozwanego z funkcji członka zarządu wyłączona jest jego odpowiedzialność, o której mowa w art. 299 KSH.
Problem poruszony w niniejszym artykule był również przedmiotem zainteresowania doktryny, która opowiadała się jednak za brakiem odpowiedzialności byłych członków. Zob. M. Rodzynkiewicz Kodeks Spółek Handlowych Komentarz, Warszawa 2005, komentarz do art. 299 k.s.h wraz z cytowaną tak literaturą, a także rozmową z prof. Stanisławem Sołtysińskim: Rzeczpospolita 14 listopada 2007, przytoczoną na http://www.spolki.pl/polecane-artykuly/odpowiedzialnosc-zarzadcow-za-dlugi-spolki-z-oo/
Jak widać z powyżej przytoczonych orzeczeń i stanowisk doktryny odpowiedzialność byłych członków Zarządu ale niewykreślonych z rejestru za zobowiązania spółki powstałe po wygaśnięciu mandatu, może być kwestią dyskusyjna, choć wydaje się że ostatecznie w orzecznictwie i doktrynie przeważa pogląd o braku odpowiedzialności byłych członków Zarządu w opisanej sytuacji.
Nie wyklucza to jednak tego, że w przytoczonych okolicznościach byłby członek Zarządu (niewykreślony z rejestru) zostanie pozwany w trybie art. 299 ks.h. przez wierzyciela Spółki niewiadomego, że mandat tego członka Zarządu wygasł np. wskutek rezygnacji.
Z punktu widzenia byłego członka Zarządu najbardziej skutecznym sposobem uniknięcia ewentualnego procesu w trybie art. 299 za zobowiązania spółki, które powstały po wygaśnięciu jego mandatu, ale przed wykreśleniem z rejestru przedsiębiorców (wynik procesu jest zawsze mniejsza lub większa niewiadoma) jest podajcie przewidzianych przez przepisy czynności, tak aby doprowadzi do skutecznego wykreślenia z rejestru przedsiębiorców.
W tym celu należy przede wszystkim sprawdzić czy spółka złożyła w sądzie rejestrowym wniosek o wykreślenie byłego członka zarządu z rejestru przedsiębiorców. Jeżeli tego nie zrobiła albo z jakiś powodów nie może tego zrobić (np. nie ma Zarządu, który może złożyć wniosek do rejestru) należy skorzystać z możliwości zawiadomienia sądu rejestrowego o niezgodności danych w rejestrze powołując stosowne dowody na wygaśniecie mandatu. Po otrzymaniu takiego zawiadomienia sąd rejestrowy może wszcząć tzw. postępowanie przymuszające w trybie art. 24 ustawy o KRS. W postępowaniu tym Sąd: wzywa spółkę do złożenia stosownego wniosku, może nałożyć na Spółka stosowną grzywnę, a jeżeli to nie przyniesie skutków może również dokonać wykreślenia z rejestru byłego członka Zarządu z urzędu.
Dodatkowym walorem złożenia przez byłego członka Zarządu takiego zawiadomienia do sądu rejestrowego jest możliwość podnoszenia w ewentualnym procesie wytoczonym na podstawie art. 299 k.s.h. okoliczności, że byłby członek Zarządu dokonał aktu staranności (czyli zadbał żeby go wykreślono z rejestru), co powinno zostać uwzględnione przez sąd rozpatrujący powództwo z korzyścią dla pozwanego.
