Co dziesiąty Polak nie lubi swojej pracy, a co trzeci chce ją zmienić w ciągu najbliższego roku. Nie chodzi jednak tylko o pieniądze. Ten smutny obraz mogłyby zmienić ciekawe dodatki pozapłacowe, więcej dni wolnych i większa elastyczność w zakresie czasu i miejsca pracy.
Wypalenie zawodowe to poważny problem, którego doświadczają pracownicy z każdego sektora i pokolenia na rynku pracy. Jak wynika z najnowszego raportu Hays Poland i OFF school, pomimo stosunkowo krótkiego doświadczenia zawodowego, wypalenie jest zjawiskiem powszechnym wśród młodych profesjonalistów. Aż 46 proc. osób z pokolenia Z przyznaje, że doświadczyło go już w swojej karierze. Wśród możliwych powodów eksperci wymieniają dużą presję, z jaką mierzą się młodzi.
Niepewność w globalnym handlu już dziś wpływa na rynek pracy w branży motoryzacyjnej. Aż 91% producentów przyznaje, że zmieniające się przepisy i rosnące koszty wymuszają na nich modyfikację strategii rekrutacyjnych. Jednocześnie postępująca transformacja technologiczna sprawia, że 65% firm planuje zwiększyć inwestycje w automatyzację. Mimo to aż 74% producentów samochodów ma trudności ze znalezieniem wykwalifikowanych pracowników.
Ponad połowa szefów uważa, że ich ludzie są w pełni zaangażowani, tymczasem tylko 32% pracowników to potwierdza, a 45% przyznaje się do braku motywacji – wynika z dziś opublikowanego raportu Right Management Talent Solutions „The Career Equation: What Attracts Talent Isn’t What Keeps Them”. Badanie pokazuje, że liderzy przeceniają poziom zaangażowania pracowników i nie dostrzegają prawdziwych czynników decydujących o ich lojalności. W Europie wciąż najważniejszym elementem przyciągającym talenty pozostają wynagrodzenie i benefity, ale tym, co ich najbardziej motywuje jest dopasowanie do zespołu i kultury organizacyjnej. Więcej w raporcie.
Wynika z oddzielenia dwóch indywidualności człowieka, na jakie cywilizacja dzieli osobowość:
• Człowiek jako producent czasu pracy;
• Człowiek jako konsument czasu wolnego;
Sam termin "pracoholizm" utworzony został przez Wanyne’a Oatesa, amerykańskiego pastora i profesora psychologii religii w 1971 roku. Jest on analogiczny do alkoholizmu. Pracoholika cechuje nieodparta chęć pracy kosztem innych sfer życia, spraw prywatnych, rodziny, czy nawet własnych potrzeb, takich jak sen lub jedzenie.
Stereotypy związane z pracoholizmem
Praca jest obecnie jedną z najbardziej cenionych wartości, przymiotnik "pracowity" określający cechę osobowości jest dodatnio wartościujący. Uzależnienie to jest tak niebezpieczne, ponieważ ciężkie do wykrycia. Większa część społeczeństwa mylnie interpretuje ten termin. Pracoholik w powszechnej opinii to osoba zapracowana, zajmująca odpowiedzialne stanowisko, jest określeniem nobilitującym. Tymczasem pracoholizm jest patologicznym zaangażowaniem w pracę. Osobie uzależnionej brakiem równowagi i kontroli nad własnym zachowaniem. Pracoholikom nie towarzyszy wstyd, ponieważ mają w swoim zasięgu to, co jest obiektem pożądania wielu bezrobotnych osób w naszym kraju, to dodatkowo przysłania im problem.
1. Pracoholizm to choroba współczesności
Problem pracoholizmu istniał znacznie wcześniej, niż Oates zdołał wymyślić termin na jego określenie. Przykładowo "nerwica niedzielną" określano zaburzenia nerwicowe występujące u ludzi czerpiących satysfakcję z aktywności i działania. Sam problem pracoholizmu bardziej związany jest z typem osobowości, niż czasów współczesnych. Chociaż czynniki takie jak presja społeczna skierowana na osiąganie jak najlepszych wyników lub obawa przed utratą tak trudnego do zdobycia zatrudnienia, są warunkami zdecydowanie sprzyjającymi rozwojowi pracoholizmu.
2. Pracoholizm nie dotyczy wyłącznie osób na wysokich stanowiskach
Choroba ta nie ma żadnego związku z zajmowanym przez pracownika stanowiskiem. W takim samym stopniu może ona dotknąć zarówno prezesa firmy jak i pracownika fizycznego. Ten błędny stereotyp spowodowany jest kojarzeniem pracoholizmu ze stanowiskami prestiżowymi, obarczonymi dużym zakresem obowiązków. Jest to spojrzenie zdecydowanie błędne.
3. Nie istnieje coś takiego jak "zdrowy pracoholizm"
Podobnie jak w przypadku alkoholika, który twierdzi, że pije tylko od czasu do czasu, bo lubi. Tak samo nie należy ufać pracoholikowi, który twierdzi, że zostaje po godzinach tylko wtedy, gdy jest to konieczne, a praca sprawia mu radość. Niektórzy teoretycy wyróżniają właśnie taki podział, gdzie o dobrym, czy złym pracoholizmie decyduje zbiór określonych cech i zachowań (pozytywnych lub negatywnych). Mało tego coraz częściej można spotkać się z opiniami, że jest to społecznie akceptowany styl życia. Nie istnieją pozytywne wartości płynące z uzależnienia, a słowne zestawienie "zdrowy pracoholizm" jest antagonizmem.
4. Nie każda osoba, która dużo pracuje jest pracoholikiem
Według badań przeprowadzanych przez Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju, Polska zajmuje drugie miejsce pod względem czasu poświęcanego na pracę w tygodniu (do organizacji należą 34 państwa). Co trzeci biznesmen w Polsce pracuje w dni wolne, a co drugi nie korzysta z przysługującego mu urlopu. Pracoholizm nie ma jednak nic wspólnego z liczbą przepracowanych godzin, ani z żadnymi zewnętrznymi objawami. Choroba ta jest problemem wewnętrznym. Odśrodkowym przymusem, który nie pozwala oderwać się od obowiązków nawet w sytuacji, która temu sprzyja (np. wolne weekendowe popołudnie).
5. Pracoholicy są skuteczni w wykonywaniu swoich zadań
Takie stwierdzenie jest trafne tylko pozornie. W początkowej fazie uzależnienia, gdy chory jeszcze nie utracił całkowitej kontroli nad swoim zachowaniem, faktycznie jego praca jest bardziej efektywna niż pracownika zdrowego. Jednak z czasem, gdy choroba się rozwija przymus odczuwany przez pracoholika generuje w nim mnóstwo stresu i innych negatywnych odczuć, nie pozwalających na wykonywanie obowiązków. Wyczerpanie psychofizyczne staje się tak duże, że pracoholik nie potrafi skupić się na rzetelnym wypełnianiu zadań.
Typy uzależnionych od pracy
Ze względu na różne style i wzorce pracy prezentowane przez osoby uzależnione, Bryan Robbinson podzielił ich na 5 grup:
• Pracoholik "rozkoszujący się" - pracuje wolno, rozważnie, delektuje się pracą. Ciężko jest mu doprowadzić jakiekolwiek zadanie do końca, ponieważ efekt końcowy nigdy nie jest wystarczająco dobry, by go zadowolić.
• Pracoholik niestrudzony - podejmuje się wielu zadań równocześnie, pracuje nieprzerwanie. Praca stawia na pierwszym miejscu, ponad relacjami z innymi ludźmi. Terminy są najważniejsze.
• Pracoholik z deficytem uwagi - problemy z koncentracją, rozpoczyna kilka zadań równocześnie i nie kończy, bo szybko się nudzi, ciągle szuka nowych bodźców do działania.
• Pracoholik bulimiczny - pozostawia powierzone zadania na ostatni moment i wykonuje je w bardzo krótkim przedziale czasu. Ten etap go wykańcza, po czym następuje faza zupełnego wyczerpania. Dopiero presja czasu wzmaga w nim działanie.
• Troskliwy pracoholik - ich zaangażowanie w pracę skupia się na pomaganiu innym. Przejmowanie za innych odpowiedzialności, wzmaga w nich poczucie własnej wartości.
Czy to już jest uzależnienie?
Uzależnienie to dotyka najczęściej osób w wieku produkcyjnym. Jak wykazują badania szczególne predyspozycje do pracoholizmu mają kobiety, które cechują się większą skłonnością do ulegania uzależnieniom. Objawami, które powinny wzbudzić nasz niepokój są: rozdrażnienie, brak cierpliwości, praca w pośpiechu, wzrost perfekcjonizmu, pochłonięcie pracą, narastające trudności w kontaktach interpersonalnych, zaniedbywanie samego siebie, czy niestabilne poczucie własnej wartości. Należy uważnie przyglądać się współpracownikom prezentującym wyżej wymienione zachowania, ponieważ mogą oni potrzebować naszej pomocy.
Nie ma nic złego w pasji, czy poświęcaniu się swoim obowiązkom. Pracowitość to bezsprzeczna zaleta w dzisiejszym świecie nastawionym na zyski i efektywność pracy. Sprzyja to jednak negatywnym odczuciom, jak ciągła presja i stres, które prowadzą nas do szkodliwych zaburzeń. By sumienność i satysfakcja nie zamieniły się w przygnębienie, warto nabrać odrobiny dystansu i złapać równowagę.
