Jak efektywnie zarządzać zespoł‚em zróżnicowanym kulturowo

Kiedy osoby różnych narodowości i wychowane w różnych kulturach, mają stworzyć‡ zespół, który wspólnie bę™dzie pracował nad różnymi zadaniami i rozwiązywał problemy biznesowe, często może okazać się, że ich spojrzenie na to jak powinna wyglądać wspólna praca i droga dojścia do rezultatów w znacznym stopniu od siebie odbiegają. Różnice zdań są… wprawdzie obecne także w zespoł‚ach jednorodnych kulturowo, jednakże w przypadku zespoł‚ów wielonarodowych rozbieżności te są… jeszcze dodatkowo wzmocnione przez różnice kulturowe.
Różnice te stanowią dla zespoł‚u zarówno szansę jak i zagrożenie. Dlatego też należy zawsze brać pod uwagę™, że współpraca zespoł‚ów wielonarodowych stanowi złożone zjawisko, którego sukcesu czy porażki nie można wcześ›niej przewidzieć‡. Wyniki pracy takiego zespoł‚u zależą… od wielu czynników, które czasem znajdują się poza zasięgiem lidera. Jednakże każdy menedżer powinien być‡ Ĺ›wiadomy tych czynników, na które można wpł‚ywać i pracować nad ich poprawą i rozwojem.
Z pewnością zarzą…dzanie grupą zróżnicowaną kulturowo, jak i bycie jej czꙶ›cią stanowi swego rodzaju wyzwanie. Należy jednak pamiętać, że w erze postępującej globalizacji takie zespoł‚y są… nie tylko koniecznością, ale i niosą… ze sobą liczne pozytywne efekty. Jednym z nich jest pozytywny wpł‚yw na efektywność na rynkach globalnych. Zespoł‚y zróżnicowane kulturowo patrzą na wypracowywane produkty i usługi z szerszej perspektywy. Odejście od myś›lenia poprzez pryzmat jednego regionu, jest wielką zaletą przy wprowadzaniu produktów na rynek globalny. Inną zaletę stanowi fakt, iż mając w swoim zespole, ludzi prezentujących różne narodowości i regiony geograficzne, firma może lepiej reagować na specyficzne potrzeby lokalnego rynku. Im bardziej zróżnicowana grupa, tym wyższy poziom kreatywności - grupa, której członkowie reprezentują zróżnicowane poglądy na dany temat jest zwykle skłonna wypracowywać więcej i bardziej kreatywnych rozwiązań, niż grupa osób reprezentujących zbliżone poglądy.
Z drugiej strony, jak zostało to wspomniane wcześ›niej, kierowanie pracami takiego zespoł‚u stanowi spore wyzwanie. Główne problemy w zarzą…dzaniu zespoł‚ami wielokulturowymi mogą pojawić się w obszarze komunikacji, akceptacji stylu przywództwa menedżera (wynikającego m.in. z różnic w poziomie dystansu władzy do jakiego przyzwyczajone są… osoby wywodzące się z różnych kultur), czy w ramach procesów wewnątrzgrupowych (takich jak: sposób rozwiązywania problemów, podział‚ obowiązków i odpowiedzialności, stosunek do czasu). Z pewnością nie są… to błahe zagrożenia, można im jednak przeciwdziałać.
Jak więc zapobiegać problemom, tak aby w pełni wykorzystać potencjał zespoł‚u zróżnicowanego kulturowo? Jak zwię™kszyć‡ efektywność takiego zespoł‚u?

Najnowsze badania dotyczące różnorodności mię™dzykulturowej i związanych z nią aspektów zarzą…dzania dostarczają licznych rad i tzw. "best practices" w zarzą…dzaniu zespoł‚ami mię™dzynarodowymi. Te najcze™stsze i najbardziej skuteczne rekomendacje to:

Praca nad poprawą komunikacji wewnątrz zespoł‚u
Częstym problemem zespoł‚ów wielonarodowych są… trudności w komunikacji i wypracowaniu sprawnie funkcjonujących jej wzorców. Ich powodem są… zarówno kwestie językowe, jak i te wynikające z różnic w komunikacji niewerbalnej. Co może pomóc w przełamaniu barier i poprawie komunikacji wewnątrz zespoł‚u?
Aby zapobiec podział‚owi zespoł‚u na podgrupy narodowościowe i unikanie wzajemnej konfrontacji, lider takiego zespoł‚u powinien kłaść szczególny nacisk na znaczenie współpracy wewnątrz grupy. Tę współpracę i interakcje wzmacniaja wszelkie wspólne zadania, wymagające współ‚działania i wkładu wszystkich członków zespoł‚u. W celu rozwoju i zacieśnienia wzajemnych kontaktów należy także da…żyć‡ do organizowania jak najczęstszych (o ile to możliwe) spotkań nieformalnych. Jest to tym ważniejsze, im rzadziej zespół "fizycznie" ze sobą współpracuje, np. jeś›li jest to zespół wirtualny. Zbudowanie bliskich, nieformalnych kontaktów mię™dzy czł‚onkami zespoł‚u, zmniejsza ryzyko tworzenia stereotypów, a co za tym idzie nieporozumień hamujących efektywność.
Także problemy w komunikacji wynikające z różnego poziomu znajomości języka, w którym porozumiewa się zespół, mogą być‡ zniwelowane poprzez aktywne dział‚anie menedżera. Zadaniem takiej osoby jest upewnienie się, że każdy zna i rozumie sformułowania specjalistyczne powszechnie używane przez grupę. Należy także da…żyć‡ do tego, aby unikać sformułowań niestandardowych, języka potocznego oraz idiomów. Humor pomaga często przełamać pierwsze lody. W przypadku zespoł‚ów wielonarodowych lepiej jednak wstrzymać się z żartami do momentu, kiedy zespół dobrze się już zna i swobodnie ze sobą czuje. Językiem zespoł‚ów wielonarodowych jest najczęściej język angielski. To co może ułatwić osobom mniej biegle władającym tym językiem rozumienie i aktywne uczestnictwo w spotkaniach, to rozesłanie dokładnej agendy przynajmniej na dzień przed spotkaniem. Udział‚ w dyskusji prowadzonej w obcym języku wymaga wzmożonej koncentracji, dlatego też bardzo istotne w takich spotkaniach są… przerwy pozwalające na regenerację i zebranie myśli.

Jednym z aspektów komunikacji jest mowa ciała, która w znacznym stopniu różni się w zależnoś›ci od kultury. Mimo, iż poznanie wszelkich różnic w tym zakresie jest wręcz niemożliwe, ważne jest, aby zespół nabył przynajmniej podstawową wiedzę w zakresie znaczenia najczęściej stosowanych gestów, która pomoże uniknąć nieporozumień.

Szkolenia z zakresu świadomości kulturowej
Szkolenia mające na celu rozwój kompetencji mię™dzykulturowych, stanowią jedno z najbardziej oczywistych narzę™dzi, wykorzystywanych w celu zwię™kszenia efektywności zespoł‚u zróżnicowanego kulturowo. Szkolenia te prowadzą do rozwoju wiedzy i zrozumienia różnic oraz podobieństw mię™dzy czł‚onkami zespoł‚u, co z kolei pomaga zapobiegać nieporozumieniom w przyszłoś›ci. Zwię™kszają ogólny poziom świadomości, jak aspekty kulturowe mogą wpł‚ywać na prace grupy. Dają także możliwość oderwania się na chwilę od codziennej pracy zespoł‚u i spojrzenia na zachowania współpracowników innej narodowości z boku, a co za tym idzie głębsze zrozumienie i obalenie stereotypów. Efektywny trening daje ponadto możliwość rozwoju umieję™tnoś›ci interpersonalnych oraz integracji członków zespoł‚u. Inwestycje w rozwój w tym zakresie przynoszą najwię™ksze efekty, jeś›li nie przyjmują formy jednodniowego szkolenia, lecz raczej całościowego procesu, na który składają się regularne spotkania całego zespoł‚u.
Praca nad rozwojem świadomości kulturowej jest w dużym stopniu niedoceniana i zasługuje na więcej uwagi, szczególnie ze strony menedżerów. Większość liderów zespoł‚ów korzysta z tego typu rozwiązań w reakcji na pojawiające się problemy, w sytuacji kiedy różnice kulturowe już zagrażają wynikom zespoł‚u, aniżeli pro aktywnie, tak aby tym problemom zapobiegać.


Budowanie zaufania
Badania na temat zarzą…dzania zespoł‚em i różnorodności kulturowej wielokrotnie wskazują na to jak istotne w procesie budowania zespoł‚u jest budowanie zaufania pomię™dzy jego czł‚onkami, a także menedżerem i zespoł‚em. Takie zaufanie prowadzi do otwartej i swobodnej atmosfery wewnątrz grupy, w której pomysły mogą być‡ dyskutowane bez obawy wyśmiania, co równocześnie zachęca do wyrażania różnorodnych opinii i rozwijania kreatywności. Podstawą budowania atmosfery zaufania jest poprawna komunikacja. Aby lepiej zrozumieć‡ indywidualne i kulturowe cechy członków grupy, co jest konieczne do zbudowania zaufanych relacji, zespół musi spędzić znaczącą ilość czasu na komunikowaniu się ze sobą. Bardzo istotne jest znaczenie wspólnych doświadczeń, które prowadzą do systematycznego rozwoju zaufania.


Definiowanie wspólnych celów zespoł‚u
Wyznaczenie celów, które podziela cały zespół jest bardzo ważne dla dobrej atmosfery Zgodnie z teorią Allport’a i Pettigrew’a efektywność mię™dzynarodowego zespoł‚u zależy od kilku czynników, takich jak: wspólne cele, współpraca wewnątrz grupy i wsparcie kierownictwa. Istotne jest też przekonanie, że każdy jednakowo przyczynia się do realizacji celów zespoł‚u i dlatego zasługuje na jednakowy szacunek.

Ustalanie jasnych ról i odpowiedzialności
Oprócz określenia celów, zespół powinien również zrozumieć‡ rolę i odpowiedzialność każdego z jego członków. Postrzeganie obszarów odpowiedzialności różni się znacząco w zależnoś›ci od kultury i dlatego zagadnienie to powinno się analizować w szczegółach, nie pozostawiając marginesu na jakiekolwiek domniemania czy przypuszczenia.
Ważne jest, aby zespół próbował otwarcie dyskutować na temat swoich oczekiwań odnośnie roli członków zespoł‚u, roli lidera zespoł‚u, metod pracy, rozwiązywania konfliktów itp. i wypracował model, który zostanie zaakceptowany przez wszystkich. Nie powinno to być‡ oczywiś›cie przedsięwzięcie jednorazowe, ale ciągły proces wzmacniany przez regularny feedback.


Często słyszy się, że jednymi z najważniejszych cech osób kierują…cych zespoł‚ami zróżnicowanymi kulturowo powinna być‡ otwartość i elastyczność. Niezbędnych do tego kompetencji nie można jednakże nabyć‡ nie zgłębiając wiedzy na temat innych sposobów myś›lenia, czyli nie rozwijając świadomości różnic kulturowych. Warunkiem koniecznym dla efektywnego działania zespoł‚u zróżnicowanego kulturowa jest przede wszystkim motywacja i chęć menedżera do rozwoju wrażliwości kulturowej własnej i zespoł‚u.