Na wschód

Społ›ród licznych kandydatów na stanowisko dyrektora tworzonej akurat sieci detalicznej rosyjskiego Alfa Banku wybrano Polaka. Pokonał w rywalizacji menedżerów z wielu krajów znacznie wyżej rozwiniętych gospodarczo niż Polska.
- Żaden z jego konkurentów z Zachodu nie miał‚ doświadczenia w budowaniu bankowej sieci detalicznej, ponieważ takie operacje przeprowadzano tam kilkadziesiąt lat temu - wyjaśnia Krzysztof Mężykowski, partner zarządzają…cy w firmie Neumann Partners Polska, zajmującej się szukaniem ludzi na najwyższe stanowiska.

W Rosji, na Ukrainie i w krajach nadbałtyckich daje się we znaki brak doświadczonych specjalistów oraz menedżerów ś›redniego i wysokiego szczebla. Wedł‚ug powszechnej opinii - Polacy są… tam w cenie. Podobno jako nieliczni łączymy w sobie zarówno nowoczesną wiedzę, jak i wyczucie wschodniego rynku. A także - pionierskie doświadczenia.
W Polsce jest wielu menedżerów, którzy w ostatnim dziesięcioleciu już raz zrobili to, co teraz trzeba wykonać za Bugiem: zbudować firmę niemal od podstaw. Oprócz unikalnych kompetencji liczy się również to, że Polak jest wcią…ż tańszy od swojego kolegi z Europy Zachodniej. Z tym ostatnim łączy go za to fakt, że taki wyjazd jest szansą… na sukces - na rozwijających się rynkach o wiele ł‚atwiej o spektakularne osią…gnię™cia i szybki awans.
Propozycję wyjazdu można otrzymać na wiele sposobów. W globalnych korporacjach dział‚a tzw. mię™dzynarodowa karuzela: praca za granicą jest naturalnym etapem kariery menedżera, a kandydatów identyfikuje się poprzez procedury wewnę™trzne. Propozycja wyjazdu ponawiana jest zwykle nie więcej niż dwukrotnie. W korporacji zazwyczaj gwarantuje się powrót do kraju z zagranicznej placówki, ale bez wskazania przyszłego stanowiska. Może się więc zdarzyć‡ i tak, że menedżer trafi do "poczekalni": firma bę™dzie mu pł‚acić do czasu znalezienia dla niego nowej posady czy funkcji. W przypadku innych przedsiębiorstw, kandydatów na zagraniczne stanowiska znajduje się poprzez znajomych czy rodzinne koneksje. Albo z pomocą firmy head-hunterskiej. Najczęściej z kraju, w którym czeka praca.
- W wyścigu o nią liczą… się nie tylko kompetencje - mówi Barbara Korczyńska z firmy doradztwa personalnego Hays. - Równie ważna jest osobowość.

Wyjeżdżając na wschód, menedżer może spodziewać się dobrej pensji. Nie tylko wyższej od tej w kraju, lecz nawet przekraczającej płace oferowane na podobnym stanowisku na Zachodzie. Standardem jest przy tym służbowe mieszkanie, samochód, laptop i telefon. Przedmiotem negocjacji mogą być‡ dodatki i bonusy, jak np. szkolenia, ubezpieczenie na życie, opieka medyczna, nauka miejscowego języka, przeloty do kraju, opłacenie szkoły dla dziecka czy nawet opcje na akcje.
Najwię™ksze pensje wypłacane są… menedżerom w Rosji. Ale koszty utrzymania też są… wysokie. Trzeba się poza tym liczyć‡ z tym, że firmy rosyjskie potrafią traktować drogo opłacanego menedżera po prostu jako źródł‚o know-how. Gdy już przekaże im swoją wiedzę, nie przedłużają z nim kontraktu. Może się to zdarzyć‡ na krótko przed zakończeniem etapu, po którym firma miał‚a mu wypł‚acić wysoki bonus.
- Taki zapis w umowie może być‡ jedynie wabikiem - przestrzega Krzysztof Mężykowski.
Uważne i dokładne negocjowanie kontraktu zaleca również Andrzej Rzepecki, menedżer sprzedaży w firmie ubezpieczeniowej Renaissance Life Russia. Opieka medyczna może być‡ np. gwarantowana w standardzie europejskim lub amerykań„skim, gdzie za wiele usług trzeba pł‚acić samemu.
- W Rosji można się też spodziewać, że samochód służbowy bę™dzie opancerzony, a kierowca jest zarazem ochroniarzem - mówi Barbara Korczyńska.
Duże znaczenie ma także to, czy menedżer pracuje w Moskwie, czy poza nią. Andrzej Rzepecki atmosferę rosyjskiej stolicy określa jako "ekstremalną". Zarabia się tu kilkakrotnie więcej niż w reszcie kraju, ale idzie to w parze z ogromnym stresem, dużym tempem pracy i wieloma nadgodzinami. W cią…gu dnia Moskwę dręczą korki dużo wię™ksze niż w Warszawie. Wieczorami wszędzie tętni życie. W weekendy tylu chętnych pragnie odreagować tydzień harówki, że często nie sposób wejść do klubu.

W Moskwie zanika zwyczaj omawiania biznesu przy wódce (czyli słynne "bez wodki nie rozbieriosz") i przyjmują się powoli standardy zachodnie. Inaczej jest na prowincji, gdzie trudno ubić interes mię™dzy poważnymi firmami bez wychylenia kilku kieliszków.
- Ustalenia ustne potrafią mieć‡ wię™kszą wartość niż pisemne, a wiele spraw udaje się załatwić tylko dzię™ki kontaktom nieformalnym - mówi Alina Dymel, dyrektor handlowy Atlas Rosja.
Cechą charakterystyczną Rosjan jest ich mała samodzielność. Trzeba im dokładnie powiedzieć‡ co, jak i kiedy ma być‡ zrobione. Na prowincji własnej inicjatywy nie można się spodziewać nawet u osób na stanowiskach kierowniczych.
No i ta biurokracja. Polacy potrzebują pozwoleń na pracę, które odnawiane są… co roku. Andrzej Rzepecki czekał na nie ponad trzy miesiące. Alina Dymel przetarła już szlaki i odnowione pozwolenie w ostatnim roku dostała "zaledwie" po czterech tygodniach, ale w Rosji na menedżera czekają też niezwykł‚e wyzwania: choćby jej ogromny obszar. Jeśli Jarosław Kamiński, szef sprzedaży Thomson Rosja, chce porozmawiać ze swoim pracownikiem w Chabarowsku, musi pamiętać o ośmiogodzinnej różnicy czasu.
Zabawne mogą być‡ niespodzianki klimatyczne. Kamiński wspomina swoją podróż służbową do Nowosybirska, którą odbył w maju:
- Ubrałem się odpowiednio do pory roku i poł‚ożenia geograficznego, czyli w garnitur i płaszcz. Po wyjściu z samolotu o 21.00, wpadłem w lepkie, trzydziestostopniowe, pełne komarów powietrze. Myślałem, że pomyliłem lotniska. Okazało się, że od tygodnia nad Syberię napływa gorące powietrze znad pustyni Gobi. Hotele i samochody bez klimatyzacji. Koszmar! Z kolei Ukraina jest rynkiem bardzo podobnym do Polski. Można się spodziewać, że bę™dą tam powielane struktury i organizacja firm działających u nas. Head-hunterzy wskazują na dużÄ… liczbę ofert pracy w Kijowie i na szczególny popyt na polskich menedżerów, ze wzglę™du na podobieństwo obu rynków. Trzeba się jednak liczyć‡ z "opieką" mafii, zwłaszcza na prowincji.